Partiya sədrləri yeni qanundan nələr gözləyirlər?

Prosesdə bütün partiyalar iştirak edə bilər

Nardar BAYRAMLI

Milli Məclisdə təmsil olunan siyasi partiyaların nümayəndələri "Siyasi partiyalar haqqında” yeni qanun layihəsinin hazırlanması ilə bağlı parlamentin sədrinə müraciət ediblər. Müraciətdə ölkəmizin müasir inkişaf reallıqlarına cavab verən yeni qanunun hazırlanmasının zəruriliyi vurğulanır. Milli Məclisin Mətbuat və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsindən isə bildirilib ki, parlamentin sədri Sahibə Qafarova artıq yeni qanun layihəsinin hazırlanması haqqında müvafiq tapşırıqlar verib və sənədin hazırlanması üzrə işə başlanılıb. Bu qanunun ictimai əhəmiyyətini nəzərə alaraq, Azərbaycanda dövlət qeydiyyatına alınmış bütün siyasi partiyaların yeni qanun layihəsi ilə bağlı təkliflərini Milli Məclisə təqdim etmələri xahiş olunur.

Bəs yeni qanun hazırlanması hansı zərurətdən yarandı? Siyasi partiyalar həmin qanundan nə kimi yeniliklər gözləyirlər? Mövzu ilə bağlı parlamentdə təmsil olunan bəzi partiyaların rəhbərləri ilə əlaqə saxladıq. Ana Vətən Partiyasının sədri Fəzail Ağamalı qəzetimizə açıqlamasında bildirib ki, "Siyasi partiyalar haqqında” qanun 1992-ci ildə qəbul olunub və bunun üzərindən 30 il keçir. Hazırda Azərbaycanın siyasi sistemində və bu sistemdə partiyaların fəaliyyətində ciddi yeniliklərin, irəliləyişlərin olduğunu deyən F.Ağamalının fikrincə, hazırda  qüvvədə olan qanun müasir dövlətimizin, cəmiyyətimizin inkişafına adekvat deyil. Bu mənada, siyasi partiyaların fəaliyyətinin daha yüksək səviyyədə qurulmasında, genişlənməsində həmin qanun ciddi maneələr yaradır. Ona görə də, müasir inkişafın spesifikası və səviyyəsi nəzərə alınaraq, bu sahədə yeni qanunun hazırlanması zəruridir.

"Doğrudur, indiyə qədər mövcud qanuna  bir neçə dəfə dəyişikliklər edilib. Amma bu dəyişikliklər kifayət deyil. Biz  Milli Məclisdə dəfələrlə təkliflərlə çıxış etmişik, qanunun yenidən işlənməsinin vacibliyini önə çəkmişik. Nəhayət, belə bir zaman yetişdi, Milli Məclisdə təmsil olunan siyasi partiyalar parlamentin rəhbərliyinə müraciət edərək yeni qanunun hazırlanmasının vacibliyini qeyd etdi”,-deyən AVP sədri ümidvar olduğunu bildirib ki, parlament rəhbərliyi həmin müraciətə müsbət yanaşmaqla lazımi addımlar atacaq və artıq prosesə başlanıb. Onun fikrincə, həm Milli Məclisdə təmsil olunan və olunmayan siyasi partiyalar, həm media, həm də cəmiyyətimizin istənilən maraqlı kəsimi yeni qanunla bağlı keçirilən ictimai müzakirələrdə fəal iştirak edəcəklər. "İnanıram ki, aktiv müzakirələr nəticəsində yeni siyasi konfiqurasiyanın yüksək səviyyədə qurulmasında əhəmiyyətli rol oynayan qanunvericilik yaradılacaq və siyasi partiyaların fəaliyyəti üçün daha geniş imkanlar yaradılacaq”,-deyə F.Ağamalı vurğulayıb.

Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının (VHP) sədri Sabir Rüstəmxanlı da 1992-ci ildə qəbul olunmuş qanunun köhnəldiyini hesab edir. "Artıq zaman xeyli dəyişib, qanunda köhnəlmiş məqamlar çoxdur. Ona görə də, yeniliklərə, dəyişikliklərə ehtiyac var”,-deyən S.Rüstəmxanlının sözlərinə görə, siyasi partiyalar Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında yaxından iştirak edir. İndiki reallıqlar müəyyən qədər fərqlidir, eləcə də, partiyaların seçkilərdə iştirak səviyyəsi də diqqətə alınmalıdır. VHP sədri deyib ki, yeni qanun hazırlanarkən mövcud reallıqlar, həm ölkəmizin, həm də siyasi partiyaların inkişaf yolu nəzərə alınmaldıır: "Bütövlükdə, qanun köklü şəkildə yenilənməlidir. Ona görə də biz müraciətə qoşulmuşuq, bu sahədə yeni qanunun qəbul edilməsini dəstəkləyirik”.

Demokratik İslahatlar Partiyasının sədri Asim Mollazadə isə siyasi partiyaların parlament müstəvisində aktiv fəaliyyət göstərdiyini bildirib. Onun fikrincə, bu fəallığın daha da artırılması üçün yeni qanunvericiliyə ehtiyac var: "Zaman yeni qanun üzərində işləməyi zəruri edir. Söhbət müasir dövrün tələblərinə uyğun olan və siyasi partiyaların hüquqlarını daha doğru ifadə edən qanunun hazırlanmasından gedir. Ümid edirəm ki, aktiv müzakirələr, səmərəli iş nəticəsində buna nail olunacaq”.

30 il əvvəl qəbul olunmuş "Siyasi partiyalar haqqında” qanuna xeyli  əlavə və dəyişikliklər edildiyini deyən Böyük Quruluş Partiyasının (BQP)  sədri Fazil Mustafa isə hesab edir ki, köhnəlmiş və müasir dövrlə ayaqlaşmayan qanuna düzəlişlər edilməməli, qanun yenidən hazırlanmalı idi. Onun sözlərinə görə, parlament rəhbərliyi müraciətə müsbət yanaşıb və yeni sənəd hazırlanacaq. BQP sədrinin fikrincə, siyasi partiyaların fəaliyyəti ilə bağlı  daha çox dəqiqləşdirmələrə ehtiyac var: "Burada siyasi partiyaların  maliyyə məsələsi, onun idarə olunması, partiyaların  parlament müstəvisində fəaliyyəti və s. məsələlər  haqqında müddəalar əksini tapmalıdır. Yəni sənəd yeni yanaşmalar əsasında hazırlanmalıdır. Bu qanunda həmin məsələlər əksini tapacaq. Biz də yeni qanunun hazırlanmasını istəyərkən  partiyaların fəaliyyətini məhdudlaşdırmaq yox, daha da genişləndirmək məqsədilə müraciət etmişik”. F.Mustafa ümid edir ki, yeni sənədin hazırlanması ilə bağlı keçirilən müzakirələrdə bütün siyasi partiyaların iştirakı təmin olunacaq və sanballı bir qanunun hazırlanması reallaşacaq.

Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyasının (ADMP) sədri Elşən Musayev isə qeyd edib ki, siyasi partiyalar haqda yeni qanunun hazırlanması bütünlükdə siyasi sistem üçün  olduqca ciddi əhəmiyyət kəsb edir. Çünki təkmilləşməyə, mövcud reallığa uyğunlaşmağa, daha mükəmməl hüquqi sənədin qəbuluna ehtiyac var. "Əslində, məlum mövzu ilə bağlı müzakirələr daha öncədən də başlamışdı, bu barədə öz fikirlərimizi bildirmişdik.  İndi isə siyasi partiyalar artıq prosesi rəsmi müraciət səviyyəsinə qədər çatdırdı və həmin müraciətə Milli Məclisin sədri səviyyəsində müsbət reaksiya bildirildi. Üstəlik, xüsusi olaraq qeyd etmək istəyirəm ki, məsələnin aktiv formada gündəmə gəlməsi və yeni qanunun hazırlanması ilə bağlı parlamentdə təmsil olunan siyasi partiyaların hamısı yekdil təşəbbüslə çıxış edib”, -deyən E.Musayevin fikrincə, bu faktın özü ümumi rəyin və arzunun mövcudluğundan xəbər verir.

Onun sözlərinə görə, bundan sonrakı mərhələdə əsas istiqamətlərdən biri siyasi partiyaların verəcəyi təklifləri dəyərləndirmək olacaq: "Rəhbərlik etdiyim partiyanın da təklifləri var və tezliklə həmin təklifləri bölüşəcəyik. Ümid edirəm ki, yeni qanun layihəsi bütün tələblərə cavab verəcək və öz mükəmməlliyi ilə siyasi partiyaların fəaliyyətində müsbət rolunu oynayacaq”.

Milli Cəbhə Partiyasının (MCP) sədri Razi Nurullayev də deyib ki, mövcud qanun günümüzün tələblərinə cavab vermir və onun yenilənməsinə ehtiyac yaranıb. Buna görə də, həm parlamentdə təmsil olunan, həm də təmsil olunmayan siyasi partiyalar yeni qanunun hazırlanıb qəbul edilməsini dəstəkləyir. Bu səbəbdən də, parlamentdə təmsil olunan siyasi partiyalar Milli Məclisin rəhbərliyinə müraciət edib. Onun fikrincə, yeni sənəd parlamentdə hazırlansa da, bu prosesdə bütün partiyalar iştirak edə bilər.

MCP sədri hesab edir ki, yeni qanun Azərbaycanda mövcud siyasi konfiqurasiyanın tələblərinə cavab verəcək bir sənəd olacaq: "Bu prosesdə siyasi partiyaların təklif və tövsiyələri nəzərə alınacaq. Hesab edirəm ki, hər bir partiya bu prosesdən razı qalacaq. Ola bilsin ki, bəzi narazılar da olsun. Çünki siyasi partiyalar böyük könüllü birlikdir və onun daxilində fikir müxtəlifliyi var. Düşünürəm ki, siyasi partiyaların gücü olmalıdır, seçkilərdə iştirak etməlidir və  şəffaf maliyyələşməni sübut etməlidir. Mən təklif edirəm yeni qanunda yazılsın ki, siyasi partiya iki dəfə ardıcıl olaraq seçkilərdə iştirak etməsə, onun ləğvi gündəmə gəlsin. Eyni zamanda,  maliyyələşmə məsələsi də dəqiq olmalıdır. Məsələn, partiyaların iştirak etdiyi seçkilərdə qazandığı səs faizinə görə maliyyələşməsi tətbiq oluna bilər. Eyni zamanda, qanunda parlamentdə təmsil olunan və olunmayan partiyaların maliyyələşməsi də əksini tapa bilər və s. Yəni bütün bunlar təkliflərdir və geniş müzakirələrdən sonra lazımi qərar veriləcək. Hər halda, proses yeni başlayıb və ümid edirəm ki, maraqlı qanun layihəsini ərsəyə gətirəcəyik”.