Azərbaycanın mədəniyyətlərarası dialoqun inkişafı sahəsində gördüyü işlər yüksək qiymətləndirilir – TƏHLİL
Amerikalı alim Samuel Hantiqtonun 90-cı illərin əvvəllərində özünün "Sivilizasiyaların toqquşması” əsərində proqnozlaşdırdığı kimi "Soyuq müharibə”dən sonra dünyada mövcud olan əsas sivilizasiyalar arasında toqquşmaların baş verməsi nəzəriyyəsi özünü doğrultmadı. Hantiqton hesab edirdi ki, XXI əsrdə Qərb, İslam, Konfutsiançılıq, induizm, slavyan-provoslav, Latın Amerikası və Afrika sivilizasiyalarının kəsişmə nöqtələrində əks mədəniyyət nümayəndələrinin genişmiqyaslı münaqişələrinə bəşəriyyət şahidlik edəcək. Ancaq sivilizasiyalararası toqquşmalar baş vermədi və bu günün geosiyasi təhlili prizmasından baxdıqda yaxın dövr üçün bu tip toqquşmaların baş qaldıracağını gözləməyə dəyməz.
Əslində Hantiqton yanılmamışdı, dünyanın və bəşəriyyətin taleyinin Avrasiya qitəsində həll olunduğunu və SSRİ dağıldıqdan sonra onun yerində yaranan dövlətlərin əksəriyyətində xalqların etnik-dini köklərə sitayişinin yüksəlməsi fonunda ehtimal oluna bilərdi ki, növbəti tarixi mərhələdə dövlətlərarası müttəfiqlik əsasən dini və etnik prinsiplər əsasında qurulacaq.
Bu isə son nəticədə, müxtəlif mədəniyyətlərin ayrı-ayrı mərkəzlərdə birləşərək geosiyasi qütblərə çevrilməsi və bir-biri ilə konfrantasiyaya getmələrinə şərait yarada bilərdi. Məsələn, özünün slavyan köklərinə, provaslav keçmişinə qayıdan Rusiya onunla eyni dini dəyərləri paylaşan Ukrayna, Belorus, Moldova, Gürcüstan, Sloveniya, Slovakiya, Serbiya kimi dövlətlərlə ittifaq yarada bilərdi. Yaxud, Orta Asiya və Qafqazın müsəlman post sovet respublikaları Yaxın Şərqin müsəlman ölkələri ilə birləşməsi mümkün idi. Eyniylə, Çin öz ətrafında oxşar dini görüşləri paylaşan, yaxud etnik identikliyə əsaslanan dövlətlərlə ittifaq qura bilərdi. Ancaq bu baş vermədi və əsas səbəb də, dünya dövlətlərinin Hantiqtonun nəzəriyyəsinə ciddi yanaşıb əvvəlcədən qarşısıalma tədbirləri görmələri oldu.
Söhbət ondan gedir ki, ABŞ "Soyuq müharibə”dən qalib olaraq çıxdıqdan sonra geosiyasi strategiyasını elə qurdu ki, ayrı-ayrı regionlarda dövlətlərin etnik-dini və s. mədəni xüsusiyyətlərinə əsaslanan alyans və ittifaqların yaranmasına imkan verilməsin.
Paralel olaraq beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən qlobal anlamda tolerantlıq, dini dözümlülük kimi anlayışlar təbliğ olunmaqla yanaşı, qloballaşma prosesi də, özü-özlüyündə kütləvi şüurlarda mədəni dəyərlərin əhəmiyyətini azaltdı.
Məsələn, Ukrayna ilə münaqişə, Gürcüstandakı konflikt təsadüfi sayıla bilməz və ilk növbədə provoslav-slavyan bayrağı altında Rusiya ətrafında birləşməni önləmək üçün hesablanmışdı. Çünki şərqdə provoslav-slavyan ittifaqının formalaşması Qərb üçün ciddi təhlükə mənbəyi hesab olunur. Rusiya Provoslav Kilsəsinin xalqların vahid Rusiya çətiri altında birləşməsini təbliğ edən "Rus sivilizasiyası”, "Şərqi slavyan sivilizasiyası” və "Rus dünyası” kimi konsepsiyalara əsaslanaraq belə bir alyansın formalaşdırmasına illərdir cəhd göstərir.
Eyni zamanda, Yaxın Şərqdə uzun illərdir davam edən sünni-şiə konfrantasiyası, həmçinin Cənubi Çin dənizində Spartli və Parasel adaları uğrunda Çinin dəniz sahili digər ölkələrlə apardığı qarşıdurmalar vahid mədəni baza ətrafında dövlətlərin ittifaqına maneə yaradıb. Diqqət edərsək, bütün bu münaqişə ocaqlarında Amerikanın xüsusi rolu və iştirakı göz önündədir.
Qeyd olunmalıdır ki, beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən qlobal anlamda tolerantlıq, dini dözümlülük və mədəniyyətlərarası dialoqun qurulması kimi anlayışların təbliğ olunması işində Azərbaycanın fəaliyyəti xüsusilə əhəmiyyət daşıyır. Azərbaycan coğrafi məkan olaraq müxtəlif sivilizasiyaların mümkün toqquşma nöqtəsində yerləşdiyinə görə, ölkəmizin həm qlobal anlamda mədəniyyətlərin dialoqunun təşfiqatçısı kimi beynəlxalq tədbirlərin təşəbbüskarı və ev sahibi kimi çıxış etməsi xüsusi qeyd olunmalıdır. Azərbaycan sanki, həm ölkədaxili tolerantlıq nümunəsi həm də bu mənada daşıdığı qlobal əhəmiyyətinə görə mədəniyyətlər arası dialoqun simvoluna çevrilmişdir.
Azərbaycan dəfələrlə Beynəlxalq Humanitar Foruma, Dünya Dini Liderlərinin Zirvə Görüşünə, BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının VII Qlobal Forumuna uğurla ev sahibliyi edib.
Bu cür tədbirlər sivilizasiyalararası gərginlik və risklərin azaldılması, müxtəlif xalqlar və dinlər arasında anlaşmanın təmin olunması yollarının müəyyənləşdirməsində xüsusi rol oynayır. Azərbaycanın mədəniyyətlərarası dialoqun inkişafı sahəsində gördüyü işlər dünyanın nüfuzlu aparıcı təşkilatlarının rəhbərləri tərəfindən yüksək qiymətləndirilib.
Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə mədəniyyətlərin dialoquna dəstək verməsi, eyni zamanda, ölkə daxilində tolerantlıq və dözümlülüyün geniş təbliği erməni lobbisinin Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinə dinlərlərarası konflikt xarekteri verməsinə şərait yaratmadı. Azərbaycanın tarixi qələbəyə hesablanmış 44 günlük haqq savaşında beynəlxalq müdaxilənin minimal səviyyədə olmasının səbəblərindən biri də bu idi.
Tofiq Vahid
7NEWS.az
Material Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanmışdır.İstiqamətin kodu 6.3.15
Xəbər lenti
-
17:20Dayanıqlı inkişafa töhfə verən ali təhsil ocağı
-
09:25Hikmət Hacıyev NATO-nun sabiq Baş katibi Rasmussenlə bağlı paylaşım edib
-
09:18"MİNGƏÇEVİR DÖVLƏT UNİVERSİTETİ MODERNLƏŞDİRMƏ YOLUNDA" KİTABI HAQQINDA XOŞ TƏSÜRATLAR
-
12:584 fəsil dəniz mövsümü olan şimal adası
-
15:20“Əlbət ki, məlum terror öncədən planlaşdırılıb...” – Elşən Musayev
-
17:04Beynəlxalq Daun Sindromu Günü ilə bağlı tədbir keçirilib
-
14:16Ramil Həsənin təşəbbüsü ilə növbəti dəfə “Novruz” yardım aksiyasına start verildi
-
13:132024-cü il üzrə böyük, orta və kiçik qrant müsabiqələrinin nəticələri
-
12:56“InvestAZ”dan dünya maliyyə bazarları ilə bağlı həftəlik analiz
-
10:46QHT-lərin maliyyə tələbi Agentliyin illik qrant büdcəsindən 4 dəfə çoxdur - MÜSAHİBƏ
-
16:17“YAŞAT” Fondu tərəfindən dəstək tədbirləri davam edir
-
10:59“Füzuli Könüllüləri” qrupuna qəbula start verilib
-
11:46Ermənistan Rusiya sərhədçilərini rəsmən qovur - Kremlin cəzası... SENSASİON DETALLAR
-
15:11İKT sahəsində qadın olmaq - FOTO/VİDEO
-
14:33Fransa “ilhaq”a “Zvartnos”dan başladı
-
13:52Risk etməyin, 50-50 içmisinizsə, *5050-yə zəng edin!
-
12:51“ASAN Məktub” sosial proqramı balacaların arzularını reallaşdırmağa davam edir
-
11:53“YAŞAT” Fondu tərəfindən dəstək tədbirləri davam edir
-
12:15Hərbi xidmətdən yayınmağı vəd verən şəxs həbs olunub
-
12:27“InvestAZ”dan dünya maliyyə bazarları ilə bağlı həftəlik analiz
-
17:18"Qərbin riyakar üzü" - Elşən Musayev faktlarla ifşa edir...
-
13:41Qərbin məqsədi İslamı gözdən salmaq və müsəlman dövlətlərə qarşı “səlib yürüşü” həyata keçirməkdir - RƏY
-
19:05Deputat Ramil Həsən Bağırbəyli kəndində seçiciləri ilə görüşüb
-
10:56Türkiyəli qonaqlar "ASAN xidmət"də
-
17:16Mingəçevirdə “Zəfərə aparan yol” adlı hərbi-vətənpərvərlik tədbiri keçirilib
-
16:40Mingəçevirdə “Yaşıl Dünya Naminə Həmrəylik ili” çərçivəsində tinglər əkilib
-
16:38“Yaşıl Dünya Naminə Həmrəyliyə gedən yol” mövzusunda Dəyirmi masa keçirilib: MİNGƏÇEVİRDƏ
-
10:37“Loqos” Psixoloji və Nitq Mərkəzi 10 yaşını qeyd edib – FOTOLAR
-
17:05Laçında əlverişsiz hava şəraitində azan Azərbaycan hərbçisi Ermənistandan Bakıya gətirilib
-
15:10“InvestAZ”dan dünya maliyyə bazarları ilə bağlı həftəlik analiz
-
18:01Deputat: Antalya Forumundan Ermənistanın regionda sülhün bərpasında ciddi məsuliyyət daşıdığına bir daha əmin olduq
-
13:53İlham Əliyev o üç ölkənin adını buna görə çəkdi - rəylər
-
13:22Almaniyadan Bakıya Qarabağ jesti- situativ reverans, yoxsa...
-
11:20“YAŞAT” Fondu tərəfindən dəstək tədbirləri davam edir
-
09:59Xocalı şəhidləri Polşadakı katolik kilsəsində anılıb - Foto/Video
-
13:52Deputatdan SENSASİON YAZI: "Xocalı soyqırımında adı keçənlər..."
-
13:09Layihənin adı: “QİÇS və Narkomaniyaya qarşı mübarizə tədbirlərinin keçirilməsi”
-
14:25Prezident İlham Əliyevin açıq mesajları xarici siyasətimizin gələcək prioriteti baxımından çox önəmlidir - Deputat
-
15:55“Samir Rzayevin gəlişi AZAL-da çox şeyi yaxşıya doğru dəyişib” – Elşən Musayev
-
14:47"Dünən şahidi olduq ki, idman nə qədər böyük siyasətdir" - Deputat
Digər xəbərlər
-
AZƏRBAYCAN, MANŞET, DİASPORAMIZ DÜNYADA
Türkiyənin Kahramanmaraş bölgəsinə növbəti humanitar yardım göndərilib
-
AZƏRBAYCAN, MANŞET
“Heydər Əliyev doğma Vətənin xilası naminə misilsiz fədakarlıq nümayiş etdirdi” - QURTULUŞ GÜNÜ
-
AZƏRBAYCAN, MANŞET
7NEWS.az saytı 9 yaşını qeyd edir
-
AZƏRBAYCAN, MANŞET
“Bu məfkurə Azərbaycanın müasir dünyada bir millət və bir dövlət kimi yerini müəyyən etdi” - TƏHLİL
-
AZƏRBAYCAN, MANŞET, GÜNDƏM
“Erməni millətçiləri tarixin müxtəlif dövrlərində soydaşlarımıza qarşı soyqırımlar həyata keçiriblər” - TƏHLİL
-
AZƏRBAYCAN, MANŞET, GÜNDƏM
Azərbaycan-Gürcüstan Gənclərinin I Qarabağ Forumu keçiriləcək – GƏNCLƏR FONDUNU DƏSTƏYİ İLƏ
-
AZƏRBAYCAN, MANŞET
“Bu aksiya beynəlxalq hüquqa, BMT konvensiyalarına, eləcə də Azərbaycanın ərazi bütövlüyü prinsiplərinə uyğundur” - TƏHLİL
-
AZƏRBAYCAN, MANŞET
Azərbaycanın mədəniyyətlərarası dialoqun inkişafı sahəsində gördüyü işlər yüksək qiymətləndirilir – TƏHLİL
-
AZƏRBAYCAN, MANŞET
İşğaldan azad olunmuş ərazilərə böyük qayıdışı zəruri edən əsas amillər - TƏHLİL